Fundusz sołecki to środki w budżecie, które mają służyć poprawie życia mieszkańców poszczególnych sołectw. O przeznaczeniu funduszu sołeckiego decydują bezpośrednio mieszkańcy sołectw na zebraniach wiejskich.
Pieniądze z funduszu można wydać na zadania, które w myśl ustawy o funduszu sołeckim służą poprawie życia mieszkańców, są zadaniami własnymi gminy oraz są zgodne ze strategią rozwoju gminy.
Tym niemniej fundusz sołecki to środki publiczne, wyodrębnione w budżecie i przez cały czas pozostają częścią budżetu. Wszystkie wydatki z funduszu sołeckiego ponosi gmina, na nią też wystawiane są faktury, rachunki czy też zawierane umowy.
Pieniądze z funduszu muszą zostać wydane do końca roku (liczy się data wydania pieniędzy). Pieniądze z funduszu sołeckiego, które nie zostaną wydane nie przechodzą na kolejny rok.
Propozycje przeznaczenia funduszu sołeckiego są przedstawiane podczas zebrania wiejskiego i głosują nad nim wszyscy dorośli mieszkańcy sołectwa, będący jego mieszkańcami.
Zebranie wiejskie, na którym mieszkańcy podejmują decyzje, o tym, co chcą sfinansować z funduszu sołeckiego, musi odbyć się przed końcem września, ponieważ jedynie do 30 września sołtysi mają czas na przekazanie Burmistrzowi wniosków uchwalonych na zebraniach.
Organizację zebrania wiejskiego określa statut sołectwa, który informuje kiedy i w jaki sposób poinformować mieszkańców o zebraniu, kto powinien je prowadzić, ile osób powinno być obecnych, aby w pierwszym bądź w drugim terminie zebranie było ważne.
Ważne jest aby informacja o zebraniu wiejskim dotarła do wszystkich mieszkańców sołectwa.
Zebranie wiejskie zazwyczaj zwołuje sołtys, może zrobić to także rada sołecka, grupa mieszkańców lub przedstawiciel urzędu gminy.
Efektem zebrania wiejskiego powinna być uchwała zebrania wiejskiego dotycząca wniosku o przeznaczeniu funduszu sołeckiego.
Wniosek sołectwa o przeznaczeniu funduszu sołeckiego musi zawierać:
1) wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze danego sołectwa ,
2) kalkulację kosztów realizacji przedsięwzięcia (koszty te muszą mieścić się w limicie przeznaczonym dla sołectwa),
3) uzasadnienie, w którym wskazane jest w jaki sposób realizacja przedsięwzięcia w ramach funduszu sołeckiego przyczyni się do poprawy warunków życia mieszkańców sołectwa.
Tak więc wniosek o fundusz sołecki przyjmowany jest w drodze uchwały przez mieszkańców obecnych na zebraniu wiejskim. Z propozycją wniosku może wystąpić:
- sołtys,
- rada sołecka,
- piętnastu pełnoletnich mieszkańców sołectwa.
Po każdym zebraniu wiejskim sporządzany jest formalny protokół.
Szczegółowy sposób sporządzania protokołu powinien być określony w statucie sołectwa.
W protokole powinny znaleźć się następujące informacje
- kiedy i gdzie odbyło się zebranie,
- jaki był porządek obrad
- kto otworzył zebranie wiejskie i kto je prowadził (często na początku zebrania wybierany jest protokolant),
- ile osób uczestniczyło w zebraniu
- kto i w jakiej sprawie zabrał głos,
- jak i nad czym głosowano.
Do protokołu załącza się listę obecności uczestników zebrania wiejskiego wraz z podpisami.
Od 20 marca 2014 roku obowiązuje nowa ustawa z dnia 21 lutego 2014r o funduszu sołeckim ( Dz.U z 2014, poz.301 z późn. zm.), która:
1) dopuszcza możliwość zmiany przedsięwzięcia w trakcie roku budżetowego, jednak nie wcześniej niż po uchwaleniu budżetu na dany rok i nie później niż do 31 października danego roku,
2) przewiduje wspólną realizację przedsięwzięć przez kilka sołectw, przy czym każde sołectwo składa odrębnie uchwalony wniosek.
Poniżej przykładowe wzory dokumentów niezbędnych do złożenia wniosku:
Protokół z Zebrania Wiejskiego